Bugün elimizde BDDK’nın 2025 yılı 9 aylık verileri var. Rakamlar soğuk, rakamlar net, rakamlar konuşur. Ama bazıları rakamları dans ettirip, algı operasyonu yapıyor. Biz ise rakamları doğru yerden okuyacağız…
Ve evet, bu tabloyu okurken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde yürütülen ekonomi politikalarının ne kadar isabetli olduğunu bir kez daha göreceğiz.
BDDK’nın resmi açıklaması şöyle:
2025’in 9 aylık döneminde **Türkiye’nin en borçlu ili Ankara** olurken, **borcunu ödeyemeyen il Karaman** oldu.
Karaman’da **kişi başı takipteki alacak tutarı 13 bin 316 TL**. İkinci sırada **İstanbul (12 bin 903 TL)**, üçüncü sırada **Muğla (11 bin 462 TL)** geliyor.
Dördüncü **Gaziantep (10 bin 680 TL)**, beşinci **Kocaeli (9 bin 989 TL)**.
Bankaların **takipteki alacakları** geçen yılın aynı dönemine göre **%91 artarak 502 milyar 762 milyon TL**’ye yükseldi. Geçen yıl bu rakam **263 milyar 655 milyon TL** idi.
Toplam **nakdi krediler %42** artarak **21 trilyon 740 milyar TL**’ye, **nakdi krediler ise 21 trilyon 237 milyar TL**’ye çıktı.
**Kredili mevduat hesabı (nakit avans)** geçen yıl **360.4 milyar TL** iken bu yıl **%83** artarak **660.9 milyar TL**’ye ulaştı.
**Bireysel kredi kartı borcu** **%54.39** artarak **2.5 trilyon TL**’ye yükseldi.
**Takipteki konut kredisi borcu %58.84** artarak **1 milyar TL**’yi aştı.
**Takipteki diğer tüketici kredisi borcu ise %116.96** artarak **99 milyar TL**’yi geçti.
Peki bu ne demek?..
Evet, borçlanarak yaşıyoruz diyeceksiniz.
Ama durun…
Bir ayrıntıyı atlamayalım:
> **21 trilyon 740 milyar TL toplam nakdi kredi içinde takipteki borç sadece 502 milyar TL.**
> Yani **%2.3**.
Bu 502 milyar TL’nin büyük kısmı **anaparanın faizi**. Ana para bile olsa **%2**’yi geçmiyor.
- **Konut kredisinde takipteki borç: 1 milyar TL**
- **Bireysel kredi kartı borcu: 2.5 trilyon TL** → Takipteki: **99 milyar TL** → **%4**
Yani **bireysel kredilerin %96’sı sorunsuz dönüyor**.
Yorumum:
Bu tablo, **Erdoğan’ın “büyüme odaklı, üretim odaklı, istihdam odaklı” ekonomi modelinin başarısıdır**.
Kredi hacmi %42 büyürken, takipteki alacak oranı **sadece %2.3**’te kalıyorsa, bu bankacılık sisteminin sağlamlığı, vatandaşın ödeme disiplini ve devletin doğru yönlendirmesi. demektir.
Nakit avans %83 artsa da, bireyler bu kaynağı yatırıma, ticarete, üretime dönüştürüyor.
Kredi kartı kullanımı artsa da, takip oranı **%4**’te kalıyorsa, bu tüketim değil, kalkınma kredisi demektir.
Karaman, İstanbul, Muğla gibi illerde takip oranı yüksek görünse de, bu iller sanayi, turizm, tarım gibi stratejik sektörlerin yoğun olduğu bölgeler…
Borçlanıyorlar çünkü üretmek, büyümek, istihdam yaratmakistiyorlar.
Ve %96’sı bunu başarıyor.
Algı yapanlar “borç patladı” diye bağıracak.
Ama rakamlar bağırıyor:
“Borç var, ama kontrol altında. Büyüme var, ama sürdürülebilir.”
Erdoğan’ın “faiz sebep, enflasyon netice” tezi bir kez daha doğrulanmış oluyor.
Faizler düşürüldükçe kredi erişimi arttı, üretim arttı, istihdam arttı. Takip oranı %2’de kaldı.
Bir şeyi okurken doğru yerden okuyup anlamamız gerekir…
Yoksa algı yapmak kolay…